Mechanizmy uzależnienia od alkoholu

U większości pacjentów możemy obserwować zbiór zjawisk psychologicznych, które tworzą wewnętrzne źródła stresu i trudności osobistych oraz ukierunkowują destrukcyjnie funkcjonowanie człowieka. Nie są specyficzne dla uzależnienia, tzn. występują również u osób z innymi formami zaburzeń, ale u osób uzależnionych spełniają specyficzną rolę, ponieważ aktywizują mechanizmy uzależnienia powodujące picie alkoholu. Należą do nich przede wszystkim:

1. destrukcyjne formy kontaktu z samym sobą:

a) niskie poczucie wartości, negatywne wizje własnej osoby i własnego życia,

b) dręczenie i poniżanie siebie,

c) myśli i skłonności samobójcze,

d) utrwalone poczucie wstydu, winy i krzywdy;


2. destrukcyjne schematy relacji międzyludzkich:

a) agresywność i konfliktowość,

b) gotowość do wycofywania się i izolacji,

c) podejrzliwość i brak zaufania,

d) nastawienia antyspołeczne lub aspołeczne;


3. rozpad systemu wartości i brak konstruktywnej wizji życia:

a) zwątpienie, nihilizm i "pustka duchowa",

b) negatywny stosunek do wartości i norm,

c) brak wiary w pozytywne wartości i w możliwość ich realizacji,

d) manipulowanie destrukcyjnymi wizjami własnego życia.

Wymienione zjawiska, nawet gdy nie wszystkie występują u danej osoby, wskazują na istotne deficyty zdrowia psychicznego i stanowią bardzo poważne wyzwanie terapeutyczne. Nie należy oczekiwać, że znikną one z życia osoby uzależnionej wtedy, gdy przestanie pić.

U wielu pacjentów możemy stwierdzić także istotne braki lub zaburzenia w zakresie umiejętności potrzebnych do zdrowego i sprawnego funkcjonowania w życiu. Dotyczy to w szczególności deficytu:

a) umiejętności interpersonalnych - związanych
z komunikowaniem się, przyjmowaniem i wywieraniem wpływu na innych ludzi, rozwiązywaniem konfliktów itd.,

b) umiejętności intrapersonalnych - związanych
z samoświadomością i rozumieniem samego siebie, kontaktem z własnymi uczuciami i pragnieniami, samokontrolą i odraczaniem gratyfikacji itd.,

c) umiejętności zadaniowych - związanych z wykonywaniem różnych czynności praktycznych w sferze zawodowej i rodzinnej oraz z samoobsługą.

Niski poziom tych umiejętności jest źródłem wielu trudności osobistych i powoduje, że nawet niezbyt trudne sytuacje życiowe stają się źródłem stresu i negatywnych stanów emocjonalnych, które uruchamiają mechanizmy uzależnienia, co na ogół prowadzi do picia. Obserwujemy jednak duże różnice w zakresie poziomu umiejętności
u poszczególnych pacjentów. Część z nich stosunkowo szybko po ustabilizowaniu abstynencji odzyskuje znaczną sprawność interpersonalną i zadaniową. Dla innych konieczne okaże się trenowanie podstawowych umiejętności życiowych od podstaw.


fragment artykułu na temat mechanizmów uzależnienia od alkoholu J. Melibrudy
Alkoholizm, jak z tego widać, to jest skomplikowana kombinacja różnych problemów.